Çocuk yaptığı bir davranış karşılığında bir pekiştireç alırsa anne babası tarafınca yani ödüllendirilirse şayet; çocuğun o davranışı tekrar etme mümkünlüğü yüzde yüzdür. Sav ediyorum yüzde yüz. İsterseniz meskeninizde deneyebilirsiniz. ötürüsıyla istediğiniz bir davranış çocuk tarafınca gerçekleştiğinde çocuğun bu davranışını çabucak ödüllendirin. bu biçimdelikle çocuk istediğiniz o davranışı yenidenlayacaktır yani istediğiniz o davranış çocukta artmış olacaktır. İstediğiniz davranış oyuncaklarını kardeşiyle ya da bir büyüğüyle paylaşmak olabilir; dağıtmış olduğu oyuncakları toplamak, düzenlemek olabilir; sükunet içinde oturmak yahut tam zıddı fazla konuşmak olabilir; fotoğraf yapmak, müzik söylemek, ödevlerini yapmak olabilir ne olursa olsun fark etmiyor, kâfi ki çocuk anne babasından yahut öteki bir büyüğü tarafınca bir pekiştireç alsın, ödüllendirilsin. Artık şunu soruyor olabilirsiniz: “İyi hoş tamam da bu mükafatlar neler? Ne çeşit mükafatlar vereceğiz çocuğa?” Çabucak karşılık vereyim.
1- İkram alabilirsiniz. Ancak o denli değerli armağanlar değil. örneğin olabilir, bir kalem olabilir, bir kalemtıraş olabilir, bir silgi olabilir, bir boyama kutusu olabilir, sevdiği bir çikolata var ise o olabilir… Bu ve buna misal ikramlar alarak çocuğunuzu ödüllendirebilirsiniz. Çocuk aldığı o armağan daha sonrasında şu fikre kapılacaktır. Hmmm demek ki ben bu davranışı yine edersem bana ikram gelecek, oh ne hoşmuş ya diyecektir.
2- Her vakit için söylerim: ilgilerimizde “temas” epey lakin hayli değerlidir. Hem büyükler(karı koca) içindeki bağlantılarımızda birebir vakitte çocuklarımızla olan bağlantılarımızda temasa oldukça kıymet vermemiz gerektiğini düşünüyorum. Zira sevgi temastan geçer, dokunmaktan geçer o denli değil mi? Temastan kastım; sarılmak, öpmek, saçını okşamak, sırtını sıvazlamak, elini tutmak, koluna dokunmak, ellerini avuçlarının ortasına almak üzere. Bunları yaparak çocuğa birtakım iletiler göndermiş olursunuz. Sen benim için kıymetlisin, değerlisin, sana kıymet veriyorum, seni seviyorum. Bunu kendi eşinize de uygulayın. Yararını goreceğinizden eminim. Eşinizde önemli değişiklikler olacaktır.
3- Gülümsemek, tebessüm göstermek. Çocuğa kaş çatmaktan fazla gülümsemenin, tebessüm etmenin daha olumlu ve manalı olacağını düşünüyorum. Çünkü gülümsemek çocuğa şunu gösterecektir: Annen olarak ya da baban olarak ya da bir büyüğün olarak “Seni Seviyorum. Senin bu davranışını beğeniyorum. Bu davranışınla beni memnun ettin ki şu an gülümsüyorum. Bu benim hoşuma gitti ki şu an sana tebessüm ediyorum.” İnsanoğlu birini memnun etmekten memnun olur, keyif alır. Çocukta da bu durum kelam konusu. Zira o da insan. ötürüsıyla o da sizi memnun ettiği için keyifli olur, keyif alır, zevk alır. Ve o davranışını yine etmek isteyecektir. Zira her yineında hem sizin tıpkı vakitte kendisinin keyifli olacağının farkındadır.
4- Lisanımızla pekiştirebiliriz. Nasıl yani söylemiş olduğinizi duyar üzereyim. Yani sözlerimizle, cümlelerimizle çocuğu ödüllendirebiliriz. Aferin demek, hoş bir iş yaptın demek, işte benim oğlum/kızım diyerek övmek, takdir etmek. Nasıl kulağa güzel geliyor değil mi. Tahminen de birçok anne baba bu sözleri kullanmamıştır çocuğuna. Ya da tahminen de birçoğumuz bu cins cümleleri anne babamızdan duyamadan büyüdük ve anne baba olduk. Tahminen de bu niçinden dolayı çocuklarımıza kullanamadık. Çocuğa övgülerde bulunmak, çocuğu takdir etmek üzere müspet davranışlarda bulunmak anne babanın da kendilerini uygun hissetmesini sağlayacaktır. Çocuğu daima eleştirmek, çocuğun olumsuz yanlarına dem vurmak, çocuğu tehdit etmek üzere istemediğimiz davranışlarda bulunmak hem de anne babaların da kendilerini makûs hissetmelerine niye olacağını düşünüyorum. ötürüsıyla sözlerin sihirli bir büyüsü vardır. Bir erkek bir bayana seni seviyorum dediğinde hanımın gözlerinin ortasındaki ışıltıyı görmemek mümkün değildir. Çocukta da bakılırsaceksiniz. Çocuğunuzun gözlerinin içine bakın ve seni seviyorum deyin. Bunu eşinize de uygulayın. Memnun anne baba memnun çocuk demektir.
5- Hoşlandığı bir işi, yapmaktan zevk aldığı bir aktifliği yapmasına müsaade vererek de çocuğu pekiştirmiş yani ödüllendirmiş oluruz. Diyelim ki çocuğumuz kendisine masal, kıssa okunmasından hoşlanıyor ve çocuğumuz istediğimiz bir davranışı sergiledi çabucak çocuğa aferin gel bakalım bir masal hak ettin diyebiliriz. örneğin parkta yürümekten hoşlanabilir, var ise sevdiği bir yemek olabilir, sevdiği bir televizyon programı olabilir. kimi vakit bunları kendimiz için de uygulayabiliriz. Kendimizi de birtakım bazı ödüllendirmemiz gerekmiyor mu sizce de? Bilhassa anneler size sesleniyorum, kendinizi ödüllendirin ki tahammülünüz, sabrınız azalmasın. Şayet ödüllendirmezseniz ne mi olur? En küçük bir olayda öfke patlamaları yaşarsınız. Ve etrafınızdaki herkes sizin delirmeye başladığınızı düşünecek. daha sonrasında gelsin ilaçlar gitsin ilaçlar.
Şunu aklımızdan çıkarmayalım lütfen. Bir çocuk anne babası yahut bir diğer büyüğü tarafınca ödüllendirildiğinde çocuğun temel duygusu şu tarafta kanalize olacaktır: ”Ben başardım, ben başarılı biriyim, ben aslına bakarsan genelde olumlu şeyleri, olumlu, faydalı şeyleri yaparım.” Bu da çocuğunuzda özgüvenin pekişmesini sağlar. Bir anne baba da çocuğunun özgüven sahibi olmasını istemez mi aslına bakarsanız. ötürüsıyla da çocuk, ödüllendirdiğiniz o davranışı yeniden etmek için kolları sıvayacaktır. Ve bir daha tez ediyorum davranışın tekrar etme mümkünlüğü yüzde yüz.
Ortada istediğiniz bir davranış var ise çabucak ödül vermekten çekinmeyeceğiz. Yukarda saydığım beş husustan birini uygulayabilirsiniz. Ödüllendirmeyi asla geciktirmeyin. Müspet olarak değerlendirdiğiniz her davranışı apaçık bir biçimde ve her seferinde pekiştirmeyi unutmayın lütfen. Ödüllendirmeyi asla ihmal etmeyin. Bir defa de ödüllendirmeyim demeyin, işim var daha sonra yaparım demeyin. Zira bütün gayretleriniz boşa gidebilir. Çocuğunuz için, kendiniz için vakit ayırıp yukarda saydığım beş husustan birini uygulamaya itina gösterin.
Beşerler meçhullükten hoşlanmazlar, istedikleri şey netliktir. Bu netlik insanın kendisini inançta hissetmesini sağlar. Çocuk da bir insan olduğuna bakılırsa o da netlikten hoşlanır, netliği ister. ötürüsıyla çocuktan istediğimiz davranış nedir, onu tam olarak net olarak çocuğun anlamasını sağlamalıyız. Anne baba olarak sizin istediğiniz, hoşlandığınız davranış her neyse bunu çocuğa aktarmanız gerekir. Bunu nasıl yapacağız pekala? Öncelikle şunu tabir etmek istiyorum: ”Çocukla bağlantıya girdiğimizin her keresinde onun uzunluk hizasına eğileceğiz gerekirse de karşısında oturacağız.” Bu çocukla bağlantının birinci kuralıdır. İkincisi çocuğun gözlerinin içine bakarak konuşacağız. Bu iki kuralı gerçekleştirdiğimizde büyük ölçüde çocuğa istediğimiz davranışın ne olduğunu aktarmış oluruz.
Baktığımızda aslında çocuğumuza davranışlarını anne babalar ve başka büyükleri öğretiyor. ötürüsıyla çocuğun ilerde ne cins davranışlar sergilemesinde anne babaların rolü çok da büyük. Bunun olumlu olmasını da olumsuz olmasını da anne babalar karar verecektir. Bu karar şuurlu bir karar değildir. Lakin bunu değiştirmek okuduğunuz üzere mümkün. Yalnızca biraz vakit ve biraz ihtimam gerekir.
Yukarda saydığım beş husus çocuk büyütmekte çok yüksek bir kıymete sahip. Bu beş maddeyi uygulayabilmek için kesinlikle çocuğu gözlemleyin, inceleyin. Neleri seviyor neleri sevmiyor. Çocukla ilgili her türlü bilgiye sahip olmanız gerekir. Bilgi sahibi olmadan çocuğa ödül veremezsiniz.
1- İkram alabilirsiniz. Ancak o denli değerli armağanlar değil. örneğin olabilir, bir kalem olabilir, bir kalemtıraş olabilir, bir silgi olabilir, bir boyama kutusu olabilir, sevdiği bir çikolata var ise o olabilir… Bu ve buna misal ikramlar alarak çocuğunuzu ödüllendirebilirsiniz. Çocuk aldığı o armağan daha sonrasında şu fikre kapılacaktır. Hmmm demek ki ben bu davranışı yine edersem bana ikram gelecek, oh ne hoşmuş ya diyecektir.
2- Her vakit için söylerim: ilgilerimizde “temas” epey lakin hayli değerlidir. Hem büyükler(karı koca) içindeki bağlantılarımızda birebir vakitte çocuklarımızla olan bağlantılarımızda temasa oldukça kıymet vermemiz gerektiğini düşünüyorum. Zira sevgi temastan geçer, dokunmaktan geçer o denli değil mi? Temastan kastım; sarılmak, öpmek, saçını okşamak, sırtını sıvazlamak, elini tutmak, koluna dokunmak, ellerini avuçlarının ortasına almak üzere. Bunları yaparak çocuğa birtakım iletiler göndermiş olursunuz. Sen benim için kıymetlisin, değerlisin, sana kıymet veriyorum, seni seviyorum. Bunu kendi eşinize de uygulayın. Yararını goreceğinizden eminim. Eşinizde önemli değişiklikler olacaktır.
3- Gülümsemek, tebessüm göstermek. Çocuğa kaş çatmaktan fazla gülümsemenin, tebessüm etmenin daha olumlu ve manalı olacağını düşünüyorum. Çünkü gülümsemek çocuğa şunu gösterecektir: Annen olarak ya da baban olarak ya da bir büyüğün olarak “Seni Seviyorum. Senin bu davranışını beğeniyorum. Bu davranışınla beni memnun ettin ki şu an gülümsüyorum. Bu benim hoşuma gitti ki şu an sana tebessüm ediyorum.” İnsanoğlu birini memnun etmekten memnun olur, keyif alır. Çocukta da bu durum kelam konusu. Zira o da insan. ötürüsıyla o da sizi memnun ettiği için keyifli olur, keyif alır, zevk alır. Ve o davranışını yine etmek isteyecektir. Zira her yineında hem sizin tıpkı vakitte kendisinin keyifli olacağının farkındadır.
4- Lisanımızla pekiştirebiliriz. Nasıl yani söylemiş olduğinizi duyar üzereyim. Yani sözlerimizle, cümlelerimizle çocuğu ödüllendirebiliriz. Aferin demek, hoş bir iş yaptın demek, işte benim oğlum/kızım diyerek övmek, takdir etmek. Nasıl kulağa güzel geliyor değil mi. Tahminen de birçok anne baba bu sözleri kullanmamıştır çocuğuna. Ya da tahminen de birçoğumuz bu cins cümleleri anne babamızdan duyamadan büyüdük ve anne baba olduk. Tahminen de bu niçinden dolayı çocuklarımıza kullanamadık. Çocuğa övgülerde bulunmak, çocuğu takdir etmek üzere müspet davranışlarda bulunmak anne babanın da kendilerini uygun hissetmesini sağlayacaktır. Çocuğu daima eleştirmek, çocuğun olumsuz yanlarına dem vurmak, çocuğu tehdit etmek üzere istemediğimiz davranışlarda bulunmak hem de anne babaların da kendilerini makûs hissetmelerine niye olacağını düşünüyorum. ötürüsıyla sözlerin sihirli bir büyüsü vardır. Bir erkek bir bayana seni seviyorum dediğinde hanımın gözlerinin ortasındaki ışıltıyı görmemek mümkün değildir. Çocukta da bakılırsaceksiniz. Çocuğunuzun gözlerinin içine bakın ve seni seviyorum deyin. Bunu eşinize de uygulayın. Memnun anne baba memnun çocuk demektir.
5- Hoşlandığı bir işi, yapmaktan zevk aldığı bir aktifliği yapmasına müsaade vererek de çocuğu pekiştirmiş yani ödüllendirmiş oluruz. Diyelim ki çocuğumuz kendisine masal, kıssa okunmasından hoşlanıyor ve çocuğumuz istediğimiz bir davranışı sergiledi çabucak çocuğa aferin gel bakalım bir masal hak ettin diyebiliriz. örneğin parkta yürümekten hoşlanabilir, var ise sevdiği bir yemek olabilir, sevdiği bir televizyon programı olabilir. kimi vakit bunları kendimiz için de uygulayabiliriz. Kendimizi de birtakım bazı ödüllendirmemiz gerekmiyor mu sizce de? Bilhassa anneler size sesleniyorum, kendinizi ödüllendirin ki tahammülünüz, sabrınız azalmasın. Şayet ödüllendirmezseniz ne mi olur? En küçük bir olayda öfke patlamaları yaşarsınız. Ve etrafınızdaki herkes sizin delirmeye başladığınızı düşünecek. daha sonrasında gelsin ilaçlar gitsin ilaçlar.
Şunu aklımızdan çıkarmayalım lütfen. Bir çocuk anne babası yahut bir diğer büyüğü tarafınca ödüllendirildiğinde çocuğun temel duygusu şu tarafta kanalize olacaktır: ”Ben başardım, ben başarılı biriyim, ben aslına bakarsan genelde olumlu şeyleri, olumlu, faydalı şeyleri yaparım.” Bu da çocuğunuzda özgüvenin pekişmesini sağlar. Bir anne baba da çocuğunun özgüven sahibi olmasını istemez mi aslına bakarsanız. ötürüsıyla da çocuk, ödüllendirdiğiniz o davranışı yeniden etmek için kolları sıvayacaktır. Ve bir daha tez ediyorum davranışın tekrar etme mümkünlüğü yüzde yüz.
Ortada istediğiniz bir davranış var ise çabucak ödül vermekten çekinmeyeceğiz. Yukarda saydığım beş husustan birini uygulayabilirsiniz. Ödüllendirmeyi asla geciktirmeyin. Müspet olarak değerlendirdiğiniz her davranışı apaçık bir biçimde ve her seferinde pekiştirmeyi unutmayın lütfen. Ödüllendirmeyi asla ihmal etmeyin. Bir defa de ödüllendirmeyim demeyin, işim var daha sonra yaparım demeyin. Zira bütün gayretleriniz boşa gidebilir. Çocuğunuz için, kendiniz için vakit ayırıp yukarda saydığım beş husustan birini uygulamaya itina gösterin.
Beşerler meçhullükten hoşlanmazlar, istedikleri şey netliktir. Bu netlik insanın kendisini inançta hissetmesini sağlar. Çocuk da bir insan olduğuna bakılırsa o da netlikten hoşlanır, netliği ister. ötürüsıyla çocuktan istediğimiz davranış nedir, onu tam olarak net olarak çocuğun anlamasını sağlamalıyız. Anne baba olarak sizin istediğiniz, hoşlandığınız davranış her neyse bunu çocuğa aktarmanız gerekir. Bunu nasıl yapacağız pekala? Öncelikle şunu tabir etmek istiyorum: ”Çocukla bağlantıya girdiğimizin her keresinde onun uzunluk hizasına eğileceğiz gerekirse de karşısında oturacağız.” Bu çocukla bağlantının birinci kuralıdır. İkincisi çocuğun gözlerinin içine bakarak konuşacağız. Bu iki kuralı gerçekleştirdiğimizde büyük ölçüde çocuğa istediğimiz davranışın ne olduğunu aktarmış oluruz.
Baktığımızda aslında çocuğumuza davranışlarını anne babalar ve başka büyükleri öğretiyor. ötürüsıyla çocuğun ilerde ne cins davranışlar sergilemesinde anne babaların rolü çok da büyük. Bunun olumlu olmasını da olumsuz olmasını da anne babalar karar verecektir. Bu karar şuurlu bir karar değildir. Lakin bunu değiştirmek okuduğunuz üzere mümkün. Yalnızca biraz vakit ve biraz ihtimam gerekir.
Yukarda saydığım beş husus çocuk büyütmekte çok yüksek bir kıymete sahip. Bu beş maddeyi uygulayabilmek için kesinlikle çocuğu gözlemleyin, inceleyin. Neleri seviyor neleri sevmiyor. Çocukla ilgili her türlü bilgiye sahip olmanız gerekir. Bilgi sahibi olmadan çocuğa ödül veremezsiniz.