Ergenlik periyodunu anlatmadan evvel büyüme, gelişme ve olgunlaşma üzere kavramlardan bahsetmek isterim.
Büyüme: Bedende bulunan organların vakte bağlı olarak hacim açısından artmasıdır.
Olgunlaşma: Bedende yaşanan büyümeyle birlikte o organların gerekli fonksiyonları yerine getirecek dereceye ulaşmasıdır.
Gelişim: Bedende bilişsel ve psiko-motor açısından, toplumsal ve duygusal manada cinsel, lisan ve ahlaki açıdan oluşan büyüme ve olgunlaşma sürecidir. gelişmenin istikameti baştan ayağa,içten dışa doğrudur. Bedende evvel baş daha sonra iç organlar gelişmeye başlar.
Geçenlerde bir çocukla ruhsal görüşme yaptım. Çocuk hacim olarak iri bir yapıya sahipti. Uzunluk uzunluğu da oldukça bir vardı. Kilosu da çok yerindeydi. Çocuk 12 yaşında bulunmasına karşın anne baba çocuktan 20 yaşındaki yetişkin birisinden beklediğimiz his, tavır ve davranışları bekliyordu. Lakin çocuk daha ergenlik devrine bile girmemişti. aslına bakarsan bu sebepten dolayı çocuk diye bahsediyorum. Üstteki büyüme, gelişme ve olgunlaşma kavramlarını bu yaşadığım örnekten dolayı anlattım. Bir çocuk hacim olarak büyümüş olabilir ancak bu büyüme oranında olgunlaşma-gelişme gösteremeyebilir ve çoklukla de göstermez, gözlemlenmez.
Ergenlik periyodu; gençlik yahut adölesan periyodu diye de adlandırılabilmektedir. Ergenlik; çocukluktan erişkinliğe(yetişkinliğe) bir geçiş devirleridir. Bu geçiş devrinde fizyolojik, ruhsal ve toplumsal manada süratli ve önemli değişiklikler yaşanıyor.
Ergenlik devrine giriş; genel itibariyle kızlarda 11 yaş, erkeklerde ise 12 yaştır. Genel itibariyle dedim zira bu genelin dışına çıkan erken ergenlik ve geç ergenlik dediğimiz durumlar da vardır. Erken ergenlik kızlarda 8 yaş, erkeklerde ise 9 yaş kabul edilir. Bu erken ergenlik durumu gençlerin uzunluk kısalığı ve erken tüylenme üzere çocuğun fizikî görünümünü negatif tesirler. Ayrıyeten bu erken ergenlik durumunun kimi olumsuz ruhsal tesirleri de var. Örneğin; akranları daha çocukluk periyodunu yaşarken ergenliğe giren biri toplumsal ömründe zorluklar yaşar. Akranları ile irtibat meseleleri yaşar. Birbirlerini anlamaz. Bu da akranlarıyla küskünlük, alınganlık, agresiflik, kümeden uzaklaşma üzere çatışmalara niçiniyet verir. Erken adölesan devrine giren kızların vücut imajı algısında problemler çıkabilir. Bu da yeme bozuklukları, depresyon, intihar teşebbüsleri üzere psikopatolojilere daha eğilimli hale getirir. Birtakım bilimsel araştırmalar da gösteriyor ki; adölesan devrine akranlarına nispeten erken girmiş olan kızlarda depresyon hali çoğunlukla görülmektedir. Erken girin erkeklerde ise alkol, sigara ve uyuşturucu husus kullanması üzere alışkanlıkların fazla olduğu görülmektedir. Geç ergenlik yaşı ise kızlarda 13.5 yaş, erkeklerde ise 14 yaş olarak gözlemlenmektedir. Geç ergenlik de erken ergenlik üzere olağandışı ve istenmeyen bir durumdur. Zira akranları ergenlik devrine girmiştir fakat kendisi bir çocuk üzere davranmakta ve bir çocukmuş üzere hissetmeye devam etmektedir. Bu da bir daha ruhsal ve toplumsal manada çatışmalara sebep olur.
Bebeklik devrinin haricinde fizikî değişikliklerin en süratli yaşandığı periyot ergenlik periyotlarıdır. bu vakitteki fizikî değişikliklerin en bariz olanı ise uzunluk ve kilodaki değişimlerdir. bu vakitte kemiklerde süratli bir uzama, kas ve yağlarda bir artış görülür. Ergenlik periyodunda yaklaşık olarak ortalama 15-25 cm üzere bir uzunluk uzaması görülebiliyor. Kızlardaki en çok uzunluk artışını 12 yaş civarında gözlemlerken, erkeklerde ise bu uzunluk artışını 13.5 yaş civarında gözlemleyebiliyoruz. ötürüsıyla gencimiz uzun uzunluklu biri olmak istiyorsa bu vakitte beslenmesine dikkat etmeli ve sporunu nizamlı bir biçimde yapmalıdır. Yetişkinlik periyodundaki tartının şimdi yarısı ergenlik periyodunda kazanılır. Gencimiz bu vakitte bilhassa fast-food dediğimiz hazır yiyeceklerden uzak durmalı, daha sağlıklı besinlerden yararlanmalıdır. Aksi takdirde obezite üzere çeşitli bozukluk yahut hastalıklara davetiye göndermiş olur. Bilhassa de obezitenin ana sebeplerinden biri de ergenlik periyodunda alınan fazla kilolardır. Ergenlik periyodundaki bir gencimiz yılda 5 santimden az uzuyor, giydiği elbiseler ona dar yahut kısa geliyorsa ve üstelik her yıl bunları giymekte zorluk çekmiyor, akranlarından fizyolojik gelişim açısından geri kalıyorsa aileler çabucak hususun uzmanı bir doktora başvurmaları gerekir.
Adölesan periyodunda sirkülasyon ve teneffüs sisteminde gelişim ile üreme organları ve ikincil seks karakterlerindeki gelişmeler meydana gelir. Ayrıyeten hormonal sistemde önemli değişiklikler oluşur. Adölesan devrinin başlangıcında gonatropin salgılayıcı hormon aktiflenir. Bu hormon hipotalamus tarafınca salgılanır. Bu hormon harekete geçerek hipofiz bezinden FSH’yi(Foliküllü uyaran hormonu) ve LH’yi(luteinleştirici hormon) uyarır. Bu hormonların salgılanmasındaki artış çocuğun artık çocukluktan çıkıp adölesan devrine başladığına işaret eder. Androjen ve östrojen hormonlarının üretilmesini sağlayan da FSH ve LH hormonlarının bütün bir gün boyunca salgılanmasıdır. Kızlarda östrojen ve progesteron hormonlarının salgılanmasıyla yumurta üretimi başlar. Erkeklerde ise testosteron hormonunun salgılanmasıyla testis gelişir ve sperm üretimi başlar.
Fizikî gelişme ve büyümeyi hızlandıran kimi hormonlar vardır. Örneğin; büyüme hormonu olan somatotropin(STH) hipofiz bezinden salgılanarak ve kas gibisi dokularda hücre sayısının artışını düzenler. STH ergenlik periyodu üzere büyüme ve gelişme devirlerinde fazla salgılanırsa devlik, az salgılanırsa cücelik meydana gelir. Tiroid bezinden salgılanan tiroksin hormonu da büyüme ve gelişmeyi tesirler. Bebeklik devrinde bu hormonun az salgılanması bebekte büyüme ve zeka geriliğinin bulunmasına niye olur. Kas ve yağ dağılımının bir daha düzenlenmesinde rol alan Leptin hormonu kızlarda daha ağır bir yağ dokusunun oluşmasını sağlar.
Ergenlik devrinde Primer(Birincil) ve Sekonder(İkincil) cinsiyet özellikleri gelişir ve barizleşir.
Primer Cinsiyet Özellikleri: Penis, prostat, vajina, uterus, vulva üzere cinsiyet organları.
Sekonder Cinsiyet Özellikleri: Beden kokusunun değişmesi, koltuk altları ve genital bölgenin kıllanması, kızlarda göğüslerin büyümesi üzere üreme fonksiyonları haricindeki değişimler.
Erkeklerde birinci görülen fizikî belirtiler şunlardır; genital bölgede kıllanmanın gerçekleşmesi, testislerin derisinin incelmesi ve kırmızımsı bir renk alması. Evvelce seste bir çatallanma olur, daha sonraları kalınlaşır ve ekseriyetle ortalama 15-16 yaşlarında erkek ses tonuna döner. Genital ve koltuk altlarındaki kıllanmayı sakal çıkışı izler. 13-14 yaşlarında birinci kere sperm boşalması gerçekleşir. Göğüs tomurcuklanması kızlardaki birinci fizikî belirtidir. Genelikle 8-10 yaş civarında başlar. Bunu genital bölgedeki kıllanma ve uzunluk uzaması takip eder. Birinci adet kanaması menarş olarak isimlendirilir, Menarş genital bölgedeki kıllanmanın başlamasından 2.5-3 yıl daha sonra gerçekleşir. Adet yaşı ortalama 12-13’tür Kızlarda uzunluk uzaması ve kas yoğunluğundaki artış kızlarda ortalama 2 yıl erken gerçekleşir; ancak erkeklerde bu durum 2-3 yıl daha uzun sürer. 12-14 yaştaki erkekler tıpkı yaşlarındaki kızlara oranla daha kısa ve zayıftırlar. 14 yaşından itibaren erkekler bir atak yapar açığı kapatır ve öne geçer. Üstte bahsetmiş olduğum tüm fizyolojik değişikliklerin başlama vaktinde yahut gelişmeninde beslenme, genetik özellikler, çevresel ve davranışsal etkenlerin ehemmiyeti büyüktür.
Ergenlik periyodundaki gençlerimiz bu vakitte ruhsal açıdan da süratli değişimler yaşıyor. Ergen istikrarsız bir his durumuna sahip. Bir gün evvel sevdiği bir elbiseyi, bir takıyı bir gün daha sonra sevemeyebiliyor ve bunu karşısındaki muhataplarına anlatmakta zorluk çekebiliyor. halbuki o elbiseyi yahut o takıyı yahut rastgele bir şeyi almak için annesine babasına ne kadar da ısrar etmiştir kim bilir. Bir saat evvel ağlayan gencimiz çabucak bir saat daha sonra gülebiliyor. Az evvel hoplayan zıplayan biri varken; az daha sonra gerilime giren, bunalan, ruhunun sıkıldığını söyleyen, can ezasından ne yapacağını bilemeyen biri oluyor. Evet nitekim de gencimizin hisleri, fikirleri, dilekleri, hoşlandığı yahut hoşlanmadığı şeyleri o kadar süratli değişiyor ki ayak uydurmak epeyce fakat hayli güç.
Ergenlik devrinde gencimiz hislerini fazlaca dolu ve ağır bir biçimde yaşar. Bu his yoğunluğunun fazlalığından dolayı fındık kabuğunu doldurmayan rastgele bir şeye alınganlık gösterebiliyor ve hatta vakit zaman alınganlık bir yana ağlayabiliyor. Arkadaşlarıyla sohbet ederken yahut oyun oynarken bir arkadaşının lafına, tutum yahut davranışına alınganlık gösterip küsebiliyor. Bu yüzden küskünlükleri, darılmaları, alınganlıkları, ağlamaları epey gorebiliyoruz bu vakitte.
Ergenlik periyodunda sıkça karşılaştığımız olgulardan bir tanesi de “çekingenlik”tir. Bireyler tahtada ders anlatmakta zorlanabilirler. İnsanların önünde şiir okuma nazaranvini almaktan geri kalmayı tercih edebilirler. Bilhassa de erkek kızla konuşmaktan yahut kız erkekle konuşmaktan çekinebilir. bu biçimde durumlar ergenliğin başlarındayken olağan karşılanabilir lakin ilerleyen devirlerde bu cins çekingenlikler hala devam ediyorsa kesinlikle bir psikologtan dayanak alınmalıdır. Aksi taktirde kişi yetişkinlik hayatında utangaç bir kişilik oluşturur. Bu da daha farklı ruhsal ve toplumsal bozukluklara sebep olabilir.
Ergenlik periyodundaki bir öteki olgu ise hayali seyirci olgusudur gözlemlediğini düşünür. Okul kapısından içeri girer girmez okuldaki başka bütün arkadaşlarının ona baktığını, yeni aldığı saati her insanın fark ettiğini, ona yakışıp yakışmadığı tarafında not vereceği derdini taşır. Yeni kestiği yahut yeni bir form verdiği saçı için de tıpkı şeyleri düşünür. Giydiği ayakkabıyı, elbiseyi aslına bakarsanız söylemiyorum bile. Yalnızca okuldakiler mi? Otobüse girince güya otobüsteki tüm yolcular işini gücünü bırakmış ona bakıyormuş hissine kapılır. ötürüsıyla birey meskenden dışarıya adımını attığı andan itibaren öbür insanların ona baktığını onu gözlemlediği hissine kapılır. Bu histen, kanıdan ötürü vaktin büyük bir kısmını aynanın karşısında geçirir. Yüzünü inceler, saçını tarar bozar tekrar tarar. Zira dışarıda onu gözlemleyen yüzlerce göz var. ötürüsıyla yüzünde bir sivilce mi oldu o gün konutta kıyamet kopar.
Pekala ya “ben efsaneyim” olgusuna ne demeli. Ergenimiz bu vakitte kendisini dünyanın en zeki en akıllı şahsı zanneder. Başka bütün insanların salak, geri zekalı olduğunu düşünür. Bir akıllı var ise o da kendisidir. esasen bu durumu sağlıklı bir biçimde atlatamayan birey yetişkinlik periyodunda kendi bildiğini okur, karşıdakinin kanılarına değer vermez. Zira kendisi en akıllı kişidir.
Ergenlik devrinde eller ve ayaklar orantısız bir biçimde büyür, gelişir. Bundan dolayı ergenlerimizde sakarlığı görme olasılığımız biraz daha yüksek. Ergenliğin başlarında bu durumla müsabakamız doğaldır. vakit içinde bu durum düzelecektir. Anne babalar çocuklarının başının dalgın yahut aşık olduklarını zanneder. Hatta kimi vakit oğlum leyla mı oldun kızım aşık mı oldun diye söylerler. halbuki durum fizyolojik gelişimden kaynaklanıyor.
Ergenlik periyodunda ergenimiz dünyaya bir isyan başlatır. Bu isyan birey olup olmama gayretidir. Anne ve babalar bu çabada ya çocuğunun yanında olup takviye verir ve bir birey olmasını sağlar ya da bu çabanın karşısında durup ve bunun kararında da ileriki yaşantısında kendisini sigarada, alkolde yahut makûs arkadaşlıklar edinmede bir kişilik bulacağını zanniçin biri bulunmasına yol açar. Evet bütün beşerler takdir edilmek ve fark edilmek ister lakin ergende bunu biraz daha fazla görmekteyiz.
Hormonal sistemdeki değişiklikler kızlarda mutsuzluk ve depresyona eğilim oluştururken, erkeklerde ise çok sinirlilikle ve öfkeyle kendini gösterir. Odalarındaki posterlere değer verir. Kimsenin onlara karışmasına müsaade vermez. Muhalif kişilik oluşturmak isteyen ergenlerimiz de olabiliyor. Çok farklı bir müzik kümesi diyelim. Onla ilgili araştırmalar yapar. Tüm müziklerini bilmeye çalışır, konserlerini takip eder. Kendini onla arkadaşlarına ispat etmeye çalışır. Ben sizden farklıyım der.
Ergenimiz için arkadaşları epey kıymetlidir. Anne babasının değil kankalarının dediklerini yapar. anne babalarla çatışma 13 yaşlarında had safhaya ulaşır. Ergenimiz büyüklerinin kendisini anlamadığını düşünür. Vakit zaman kendisinin üvey evlat olduğu fikrine kapılır. Bunu da zihninde doğrulamak için delil bulmaya çalışır. Akademik başarıda bir düşme gerçekleşir. Ders çalışmak istemez. Onun yerine uyumayı ya da bilgisayarda oyun oynamayı yeğleyenlerle bir arada arkadaşları ile etkinlikler yapmak isteyenler de vardır. Anne babanın sonlarını zorladıkça zorlar. Gece geç saatlerde dışarı çıkmayı ve bunun da hakkı olduğunu söyler. Öbür arkadaşlarını örnek verir. Tahminen de hayatlarının diğer hiç bir periyodunda yapmayacağı şeylerden olan günlük tutmayı ve şiir yazmayı bu vakitte yapmaya çalışacak.
Ergenlik devrinde dayanılmaz bir hayal gücü kelam konusudur. Ergenimiz 7. sınıfta bulunmasına karşın hayal dünyasında bir kızla/erkekle evlenmiştir, istediği mesleği yapıyordur, konutu de arabası da vardır hatta 7. sınıfa giden bir çocuğu vardır. meğer kendisi daha 7. sınıftadır. Lakin kendisi gördüğünüz üzere hayal dünyasında ortaokulu liseyi üniversiteyi bitirmiş; evlenmiş çoluk çocuk sahibi olmuştur artık yani hayatın bütün kademelerini geçmiştir.
Evet bütün beşerler pozitif-olumlu hisleri yaşamak ve keyifli olmak ister. aslına bakarsan dünyadaki bütün çabamız bunun için değil midir? bir daha bütün beşerler negatif-olumsuz hislerden da kaçınmak ve mümkün mertebe bu hisleri az yaşamak ister. İşte tam da burada aileler ergene ne üzere negatif-olumsuz hisler yaşattıkları üzerine bir düşünmeleri gerekir. Aslında hepimiz sevdiklerimize, yakınlarımıza nasıl davrandığımızı, neler yaşattığımızı bir gözden geçirmemiz gerekir. Ona göre tedbirler almalı, gerekirse bir profesyonelden dayanak almayı da unutmamalıyız.
Büyüme: Bedende bulunan organların vakte bağlı olarak hacim açısından artmasıdır.
Olgunlaşma: Bedende yaşanan büyümeyle birlikte o organların gerekli fonksiyonları yerine getirecek dereceye ulaşmasıdır.
Gelişim: Bedende bilişsel ve psiko-motor açısından, toplumsal ve duygusal manada cinsel, lisan ve ahlaki açıdan oluşan büyüme ve olgunlaşma sürecidir. gelişmenin istikameti baştan ayağa,içten dışa doğrudur. Bedende evvel baş daha sonra iç organlar gelişmeye başlar.
Geçenlerde bir çocukla ruhsal görüşme yaptım. Çocuk hacim olarak iri bir yapıya sahipti. Uzunluk uzunluğu da oldukça bir vardı. Kilosu da çok yerindeydi. Çocuk 12 yaşında bulunmasına karşın anne baba çocuktan 20 yaşındaki yetişkin birisinden beklediğimiz his, tavır ve davranışları bekliyordu. Lakin çocuk daha ergenlik devrine bile girmemişti. aslına bakarsan bu sebepten dolayı çocuk diye bahsediyorum. Üstteki büyüme, gelişme ve olgunlaşma kavramlarını bu yaşadığım örnekten dolayı anlattım. Bir çocuk hacim olarak büyümüş olabilir ancak bu büyüme oranında olgunlaşma-gelişme gösteremeyebilir ve çoklukla de göstermez, gözlemlenmez.
Ergenlik periyodu; gençlik yahut adölesan periyodu diye de adlandırılabilmektedir. Ergenlik; çocukluktan erişkinliğe(yetişkinliğe) bir geçiş devirleridir. Bu geçiş devrinde fizyolojik, ruhsal ve toplumsal manada süratli ve önemli değişiklikler yaşanıyor.
Ergenlik devrine giriş; genel itibariyle kızlarda 11 yaş, erkeklerde ise 12 yaştır. Genel itibariyle dedim zira bu genelin dışına çıkan erken ergenlik ve geç ergenlik dediğimiz durumlar da vardır. Erken ergenlik kızlarda 8 yaş, erkeklerde ise 9 yaş kabul edilir. Bu erken ergenlik durumu gençlerin uzunluk kısalığı ve erken tüylenme üzere çocuğun fizikî görünümünü negatif tesirler. Ayrıyeten bu erken ergenlik durumunun kimi olumsuz ruhsal tesirleri de var. Örneğin; akranları daha çocukluk periyodunu yaşarken ergenliğe giren biri toplumsal ömründe zorluklar yaşar. Akranları ile irtibat meseleleri yaşar. Birbirlerini anlamaz. Bu da akranlarıyla küskünlük, alınganlık, agresiflik, kümeden uzaklaşma üzere çatışmalara niçiniyet verir. Erken adölesan devrine giren kızların vücut imajı algısında problemler çıkabilir. Bu da yeme bozuklukları, depresyon, intihar teşebbüsleri üzere psikopatolojilere daha eğilimli hale getirir. Birtakım bilimsel araştırmalar da gösteriyor ki; adölesan devrine akranlarına nispeten erken girmiş olan kızlarda depresyon hali çoğunlukla görülmektedir. Erken girin erkeklerde ise alkol, sigara ve uyuşturucu husus kullanması üzere alışkanlıkların fazla olduğu görülmektedir. Geç ergenlik yaşı ise kızlarda 13.5 yaş, erkeklerde ise 14 yaş olarak gözlemlenmektedir. Geç ergenlik de erken ergenlik üzere olağandışı ve istenmeyen bir durumdur. Zira akranları ergenlik devrine girmiştir fakat kendisi bir çocuk üzere davranmakta ve bir çocukmuş üzere hissetmeye devam etmektedir. Bu da bir daha ruhsal ve toplumsal manada çatışmalara sebep olur.
Bebeklik devrinin haricinde fizikî değişikliklerin en süratli yaşandığı periyot ergenlik periyotlarıdır. bu vakitteki fizikî değişikliklerin en bariz olanı ise uzunluk ve kilodaki değişimlerdir. bu vakitte kemiklerde süratli bir uzama, kas ve yağlarda bir artış görülür. Ergenlik periyodunda yaklaşık olarak ortalama 15-25 cm üzere bir uzunluk uzaması görülebiliyor. Kızlardaki en çok uzunluk artışını 12 yaş civarında gözlemlerken, erkeklerde ise bu uzunluk artışını 13.5 yaş civarında gözlemleyebiliyoruz. ötürüsıyla gencimiz uzun uzunluklu biri olmak istiyorsa bu vakitte beslenmesine dikkat etmeli ve sporunu nizamlı bir biçimde yapmalıdır. Yetişkinlik periyodundaki tartının şimdi yarısı ergenlik periyodunda kazanılır. Gencimiz bu vakitte bilhassa fast-food dediğimiz hazır yiyeceklerden uzak durmalı, daha sağlıklı besinlerden yararlanmalıdır. Aksi takdirde obezite üzere çeşitli bozukluk yahut hastalıklara davetiye göndermiş olur. Bilhassa de obezitenin ana sebeplerinden biri de ergenlik periyodunda alınan fazla kilolardır. Ergenlik periyodundaki bir gencimiz yılda 5 santimden az uzuyor, giydiği elbiseler ona dar yahut kısa geliyorsa ve üstelik her yıl bunları giymekte zorluk çekmiyor, akranlarından fizyolojik gelişim açısından geri kalıyorsa aileler çabucak hususun uzmanı bir doktora başvurmaları gerekir.
Adölesan periyodunda sirkülasyon ve teneffüs sisteminde gelişim ile üreme organları ve ikincil seks karakterlerindeki gelişmeler meydana gelir. Ayrıyeten hormonal sistemde önemli değişiklikler oluşur. Adölesan devrinin başlangıcında gonatropin salgılayıcı hormon aktiflenir. Bu hormon hipotalamus tarafınca salgılanır. Bu hormon harekete geçerek hipofiz bezinden FSH’yi(Foliküllü uyaran hormonu) ve LH’yi(luteinleştirici hormon) uyarır. Bu hormonların salgılanmasındaki artış çocuğun artık çocukluktan çıkıp adölesan devrine başladığına işaret eder. Androjen ve östrojen hormonlarının üretilmesini sağlayan da FSH ve LH hormonlarının bütün bir gün boyunca salgılanmasıdır. Kızlarda östrojen ve progesteron hormonlarının salgılanmasıyla yumurta üretimi başlar. Erkeklerde ise testosteron hormonunun salgılanmasıyla testis gelişir ve sperm üretimi başlar.
Fizikî gelişme ve büyümeyi hızlandıran kimi hormonlar vardır. Örneğin; büyüme hormonu olan somatotropin(STH) hipofiz bezinden salgılanarak ve kas gibisi dokularda hücre sayısının artışını düzenler. STH ergenlik periyodu üzere büyüme ve gelişme devirlerinde fazla salgılanırsa devlik, az salgılanırsa cücelik meydana gelir. Tiroid bezinden salgılanan tiroksin hormonu da büyüme ve gelişmeyi tesirler. Bebeklik devrinde bu hormonun az salgılanması bebekte büyüme ve zeka geriliğinin bulunmasına niye olur. Kas ve yağ dağılımının bir daha düzenlenmesinde rol alan Leptin hormonu kızlarda daha ağır bir yağ dokusunun oluşmasını sağlar.
Ergenlik devrinde Primer(Birincil) ve Sekonder(İkincil) cinsiyet özellikleri gelişir ve barizleşir.
Primer Cinsiyet Özellikleri: Penis, prostat, vajina, uterus, vulva üzere cinsiyet organları.
Sekonder Cinsiyet Özellikleri: Beden kokusunun değişmesi, koltuk altları ve genital bölgenin kıllanması, kızlarda göğüslerin büyümesi üzere üreme fonksiyonları haricindeki değişimler.
Erkeklerde birinci görülen fizikî belirtiler şunlardır; genital bölgede kıllanmanın gerçekleşmesi, testislerin derisinin incelmesi ve kırmızımsı bir renk alması. Evvelce seste bir çatallanma olur, daha sonraları kalınlaşır ve ekseriyetle ortalama 15-16 yaşlarında erkek ses tonuna döner. Genital ve koltuk altlarındaki kıllanmayı sakal çıkışı izler. 13-14 yaşlarında birinci kere sperm boşalması gerçekleşir. Göğüs tomurcuklanması kızlardaki birinci fizikî belirtidir. Genelikle 8-10 yaş civarında başlar. Bunu genital bölgedeki kıllanma ve uzunluk uzaması takip eder. Birinci adet kanaması menarş olarak isimlendirilir, Menarş genital bölgedeki kıllanmanın başlamasından 2.5-3 yıl daha sonra gerçekleşir. Adet yaşı ortalama 12-13’tür Kızlarda uzunluk uzaması ve kas yoğunluğundaki artış kızlarda ortalama 2 yıl erken gerçekleşir; ancak erkeklerde bu durum 2-3 yıl daha uzun sürer. 12-14 yaştaki erkekler tıpkı yaşlarındaki kızlara oranla daha kısa ve zayıftırlar. 14 yaşından itibaren erkekler bir atak yapar açığı kapatır ve öne geçer. Üstte bahsetmiş olduğum tüm fizyolojik değişikliklerin başlama vaktinde yahut gelişmeninde beslenme, genetik özellikler, çevresel ve davranışsal etkenlerin ehemmiyeti büyüktür.
Ergenlik periyodundaki gençlerimiz bu vakitte ruhsal açıdan da süratli değişimler yaşıyor. Ergen istikrarsız bir his durumuna sahip. Bir gün evvel sevdiği bir elbiseyi, bir takıyı bir gün daha sonra sevemeyebiliyor ve bunu karşısındaki muhataplarına anlatmakta zorluk çekebiliyor. halbuki o elbiseyi yahut o takıyı yahut rastgele bir şeyi almak için annesine babasına ne kadar da ısrar etmiştir kim bilir. Bir saat evvel ağlayan gencimiz çabucak bir saat daha sonra gülebiliyor. Az evvel hoplayan zıplayan biri varken; az daha sonra gerilime giren, bunalan, ruhunun sıkıldığını söyleyen, can ezasından ne yapacağını bilemeyen biri oluyor. Evet nitekim de gencimizin hisleri, fikirleri, dilekleri, hoşlandığı yahut hoşlanmadığı şeyleri o kadar süratli değişiyor ki ayak uydurmak epeyce fakat hayli güç.
Ergenlik devrinde gencimiz hislerini fazlaca dolu ve ağır bir biçimde yaşar. Bu his yoğunluğunun fazlalığından dolayı fındık kabuğunu doldurmayan rastgele bir şeye alınganlık gösterebiliyor ve hatta vakit zaman alınganlık bir yana ağlayabiliyor. Arkadaşlarıyla sohbet ederken yahut oyun oynarken bir arkadaşının lafına, tutum yahut davranışına alınganlık gösterip küsebiliyor. Bu yüzden küskünlükleri, darılmaları, alınganlıkları, ağlamaları epey gorebiliyoruz bu vakitte.
Ergenlik periyodunda sıkça karşılaştığımız olgulardan bir tanesi de “çekingenlik”tir. Bireyler tahtada ders anlatmakta zorlanabilirler. İnsanların önünde şiir okuma nazaranvini almaktan geri kalmayı tercih edebilirler. Bilhassa de erkek kızla konuşmaktan yahut kız erkekle konuşmaktan çekinebilir. bu biçimde durumlar ergenliğin başlarındayken olağan karşılanabilir lakin ilerleyen devirlerde bu cins çekingenlikler hala devam ediyorsa kesinlikle bir psikologtan dayanak alınmalıdır. Aksi taktirde kişi yetişkinlik hayatında utangaç bir kişilik oluşturur. Bu da daha farklı ruhsal ve toplumsal bozukluklara sebep olabilir.
Ergenlik periyodundaki bir öteki olgu ise hayali seyirci olgusudur gözlemlediğini düşünür. Okul kapısından içeri girer girmez okuldaki başka bütün arkadaşlarının ona baktığını, yeni aldığı saati her insanın fark ettiğini, ona yakışıp yakışmadığı tarafında not vereceği derdini taşır. Yeni kestiği yahut yeni bir form verdiği saçı için de tıpkı şeyleri düşünür. Giydiği ayakkabıyı, elbiseyi aslına bakarsanız söylemiyorum bile. Yalnızca okuldakiler mi? Otobüse girince güya otobüsteki tüm yolcular işini gücünü bırakmış ona bakıyormuş hissine kapılır. ötürüsıyla birey meskenden dışarıya adımını attığı andan itibaren öbür insanların ona baktığını onu gözlemlediği hissine kapılır. Bu histen, kanıdan ötürü vaktin büyük bir kısmını aynanın karşısında geçirir. Yüzünü inceler, saçını tarar bozar tekrar tarar. Zira dışarıda onu gözlemleyen yüzlerce göz var. ötürüsıyla yüzünde bir sivilce mi oldu o gün konutta kıyamet kopar.
Pekala ya “ben efsaneyim” olgusuna ne demeli. Ergenimiz bu vakitte kendisini dünyanın en zeki en akıllı şahsı zanneder. Başka bütün insanların salak, geri zekalı olduğunu düşünür. Bir akıllı var ise o da kendisidir. esasen bu durumu sağlıklı bir biçimde atlatamayan birey yetişkinlik periyodunda kendi bildiğini okur, karşıdakinin kanılarına değer vermez. Zira kendisi en akıllı kişidir.
Ergenlik devrinde eller ve ayaklar orantısız bir biçimde büyür, gelişir. Bundan dolayı ergenlerimizde sakarlığı görme olasılığımız biraz daha yüksek. Ergenliğin başlarında bu durumla müsabakamız doğaldır. vakit içinde bu durum düzelecektir. Anne babalar çocuklarının başının dalgın yahut aşık olduklarını zanneder. Hatta kimi vakit oğlum leyla mı oldun kızım aşık mı oldun diye söylerler. halbuki durum fizyolojik gelişimden kaynaklanıyor.
Ergenlik periyodunda ergenimiz dünyaya bir isyan başlatır. Bu isyan birey olup olmama gayretidir. Anne ve babalar bu çabada ya çocuğunun yanında olup takviye verir ve bir birey olmasını sağlar ya da bu çabanın karşısında durup ve bunun kararında da ileriki yaşantısında kendisini sigarada, alkolde yahut makûs arkadaşlıklar edinmede bir kişilik bulacağını zanniçin biri bulunmasına yol açar. Evet bütün beşerler takdir edilmek ve fark edilmek ister lakin ergende bunu biraz daha fazla görmekteyiz.
Hormonal sistemdeki değişiklikler kızlarda mutsuzluk ve depresyona eğilim oluştururken, erkeklerde ise çok sinirlilikle ve öfkeyle kendini gösterir. Odalarındaki posterlere değer verir. Kimsenin onlara karışmasına müsaade vermez. Muhalif kişilik oluşturmak isteyen ergenlerimiz de olabiliyor. Çok farklı bir müzik kümesi diyelim. Onla ilgili araştırmalar yapar. Tüm müziklerini bilmeye çalışır, konserlerini takip eder. Kendini onla arkadaşlarına ispat etmeye çalışır. Ben sizden farklıyım der.
Ergenimiz için arkadaşları epey kıymetlidir. Anne babasının değil kankalarının dediklerini yapar. anne babalarla çatışma 13 yaşlarında had safhaya ulaşır. Ergenimiz büyüklerinin kendisini anlamadığını düşünür. Vakit zaman kendisinin üvey evlat olduğu fikrine kapılır. Bunu da zihninde doğrulamak için delil bulmaya çalışır. Akademik başarıda bir düşme gerçekleşir. Ders çalışmak istemez. Onun yerine uyumayı ya da bilgisayarda oyun oynamayı yeğleyenlerle bir arada arkadaşları ile etkinlikler yapmak isteyenler de vardır. Anne babanın sonlarını zorladıkça zorlar. Gece geç saatlerde dışarı çıkmayı ve bunun da hakkı olduğunu söyler. Öbür arkadaşlarını örnek verir. Tahminen de hayatlarının diğer hiç bir periyodunda yapmayacağı şeylerden olan günlük tutmayı ve şiir yazmayı bu vakitte yapmaya çalışacak.
Ergenlik devrinde dayanılmaz bir hayal gücü kelam konusudur. Ergenimiz 7. sınıfta bulunmasına karşın hayal dünyasında bir kızla/erkekle evlenmiştir, istediği mesleği yapıyordur, konutu de arabası da vardır hatta 7. sınıfa giden bir çocuğu vardır. meğer kendisi daha 7. sınıftadır. Lakin kendisi gördüğünüz üzere hayal dünyasında ortaokulu liseyi üniversiteyi bitirmiş; evlenmiş çoluk çocuk sahibi olmuştur artık yani hayatın bütün kademelerini geçmiştir.
Evet bütün beşerler pozitif-olumlu hisleri yaşamak ve keyifli olmak ister. aslına bakarsan dünyadaki bütün çabamız bunun için değil midir? bir daha bütün beşerler negatif-olumsuz hislerden da kaçınmak ve mümkün mertebe bu hisleri az yaşamak ister. İşte tam da burada aileler ergene ne üzere negatif-olumsuz hisler yaşattıkları üzerine bir düşünmeleri gerekir. Aslında hepimiz sevdiklerimize, yakınlarımıza nasıl davrandığımızı, neler yaşattığımızı bir gözden geçirmemiz gerekir. Ona göre tedbirler almalı, gerekirse bir profesyonelden dayanak almayı da unutmamalıyız.